رشته‌های فنی حرفه‌ای و کاردانش هر دو از شاخه‌های تحصیلی دوره دوم متوسطه هستند که با هدف آماده‌سازی دانش‌آموزان برای ورود به بازار کار یا ادامه تحصیل در رشته‌های مرتبط طراحی شده‌اند. با این حال، تفاوت‌های کلیدی بین این دو شاخه وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
1. هدف اصلی:
- فنی حرفه‌ای: هدف اصلی این شاخه، تربیت تکنسین‌ها و کاردان‌های ماهر در زمینه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، و خدماتی است. دانش‌آموزان در این شاخه، علاوه بر دروس تئوری، مهارت‌های عملی و کارگاهی را نیز به خوبی فرا می‌گیرند و می‌توانند پس از فارغ‌التحصیلی، وارد بازار کار شوند یا در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی ادامه تحصیل دهند.
- کاردانش: هدف اصلی این شاخه، تربیت نیروی کار ماهر و متخصص برای مشاغل خاص است. دانش‌آموزان در این شاخه، بیشتر بر روی یادگیری مهارت‌های عملی و کارگاهی تمرکز دارند و پس از فارغ‌التحصیلی، می‌توانند به طور مستقیم وارد بازار کار شوند.
2. محتوای آموزشی:
- فنی حرفه‌ای: محتوای آموزشی این شاخه، شامل دروس تئوری و عملی مرتبط با رشته مورد نظر است. دانش‌آموزان در این شاخه، علاوه بر دروس تخصصی، دروس عمومی مانند ریاضی، فیزیک، و شیمی را نیز مطالعه می‌کنند.
- کاردانش: محتوای آموزشی این شاخه، بیشتر بر روی دروس عملی و کارگاهی تمرکز دارد. دانش‌آموزان در این شاخه، مهارت‌های لازم برای انجام یک شغل خاص را به طور کامل فرا می‌گیرند و کمتر به دروس تئوری می‌پردازند.
3. میزان تئوری و عملی:
- فنی حرفه‌ای: در این شاخه، توازن نسبی بین دروس تئوری و عملی وجود دارد. دانش‌آموزان، هم دروس تئوری مرتبط با رشته خود را مطالعه می‌کنند و هم مهارت‌های عملی و کارگاهی را در کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها فرا می‌گیرند.
- کاردانش: در این شاخه، بیشتر بر روی دروس عملی و کارگاهی تمرکز می‌شود. دانش‌آموزان، زمان بیشتری را در کارگاه‌ها و محیط‌های کاری واقعی می‌گذرانند و مهارت‌های لازم برای انجام یک شغل خاص را به طور مستقیم از طریق کار عملی فرا می‌گیرند.
4. گرایش‌های تحصیلی:
- فنی حرفه‌ای: این شاخه، دارای گرایش‌های تحصیلی متنوعی در زمینه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، و خدماتی است. برخی از گرایش‌های معروف این شاخه عبارتند از: الکترونیک، مکانیک، ساختمان، کامپیوتر، حسابداری، و گردشگری.
- کاردانش: این شاخه، دارای گرایش‌های تحصیلی متعددی در زمینه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، و خدماتی است که با نیازهای بازار کار مرتبط هستند. برخی از گرایش‌های معروف این شاخه عبارتند از: تعمیر خودرو، برق ساختمان، جوشکاری، نجاری، خیاطی، و آرایشگری.
5. امکان ادامه تحصیل:
- فنی حرفه‌ای: دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل این شاخه، می‌توانند در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی در رشته‌های مرتبط با گرایش خود ادامه تحصیل دهند. همچنین، امکان شرکت در آزمون سراسری و ورود به دانشگاه‌های دولتی نیز برای آن‌ها وجود دارد.
- کاردانش: دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل این شاخه، نیز می‌توانند در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی در رشته‌های مرتبط با گرایش خود ادامه تحصیل دهند.
در نهایت، انتخاب بین شاخه‌های فنی حرفه‌ای و کاردانش، بستگی به علاقه، استعداد، و هدف دانش‌آموز دارد. اگر دانش‌آموز به یادگیری مهارت‌های عملی و کارگاهی علاقه بیشتری دارد و می‌خواهد پس از فارغ‌التحصیلی به سرعت وارد بازار کار شود، شاخه کاردانش گزینه مناسب‌تری است. اما اگر دانش‌آموز به دروس تئوری نیز علاقه دارد و می‌خواهد علاوه بر کسب مهارت‌های عملی، دانش علمی خود را نیز افزایش دهد و امکان ادامه تحصیل در دانشگاه را نیز داشته باشد، شاخه فنی حرفه‌ای گزینه بهتری است.